Η υφιστάμενη κατάσταση, οι προκλήσεις και οι προοπτικές από την Φιλελευθεροποίηση της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού.

Άρθρο του κ. Γιώργου Γεωργίου, CEO του Ομίλου Green Energy και Προέδρου του ΣΣΑΑΗ .

Ο Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ),  λειτουργεί κάτω από την αιγίδα της ΟΕΒ, ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Στόχος του Συνδέσμου είναι να αναδείξει τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις, οι συμμετέχοντες στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού και να διασφαλίσει την αποτελεσματική λειτουργία μίας πραγματικά απελευθερωμένης Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ).

Σημεία αναφοράς από την υφιστάμενη κατάσταση αποτελούν:

• Το γεγονός ότι η χώρα μας έχει μία από τις ψηλότερες τιμές ρεύματος στην ΕΕ πλήττοντας το κόστος ζωής του κάθε νοικοκυριού και την ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής Οικονομίας.
• Το μεγάλο κόστος των ρύπων παρά την καλή διείσδυση του ΑΠΕ στην αγορά ενέργειας.
• Η προώθηση του Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος EuroAsia Interconnector, Η ηλεκτρική διασύνδεση, προγραμματίζεται να ξεκινήσει λειτουργία το 2025, με τη διαδικασία αδειοδότησης του έργου στην Κύπρο να βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο.
• Η ψήφιση του ‘’Περί ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού νόμου του 2021’’ που προνοεί μεταξύ άλλων ότι ο αρμόδιος λειτουργός Αγοράς ο Διαχειριστής Συστήματος μεταφοράς Κύπρου καθίσταται πλέον ένα πλήρως ανεξάρτητο και αυτόνομο νομικό πρόσωπο δημόσιου Δικαίου, ενδυναμώνεται η θέση και ο ρόλος των τελικών πελατών, το δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή, την συμμετοχή των τελικών καταναλωτών στην αγορά ηλεκτρισμού και στην πρόσβαση των πολιτών σε εργαλεία σύγκρισης προσφορών.
• Η ανάγκη για αποθήκευση ενέργειας θεωρείται επιτακτική ανάγκη για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ και κάλυψη των εθνικών στόχων που είναι 23% διείσδυση των ΑΠΕ μέχρι το 2030.

Μετά από πολλούς μήνες εντατικής προετοιμασίας για την υπερκάλυψη καθυστερήσεων υιοθετείται το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας.

Οι βασικές ανάγκες και προκλήσεις της αγοράς έχουν να κάνουν με την διασφάλιση μίας πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς, τον ρόλο της ΑΗΚ και της ΡΑΕΚ, της αποθήκευσης ενέργειας, την σύνδεση της με τους Εθνικούς στόχους, την ψηφιοποίηση του συστήματος.

Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να καθορίσει τον ρόλο που θα διαδραματίσει ο Συμμετέχοντας με Δεσπόζουσα θέση στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού. Είναι απαραίτητη η ρύθμιση του ρόλου του και πρέπει να αποσυνδεθεί από τις οποιεσδήποτε αναπτύξεις που σχετίζονται με έργα ηλεκτροπαραγωγής.

Θα πρέπει να καθοριστεί από τη ΡΑΕΚ ο οδικός χάρτης πορείας εξόδου της ΑΗΚ από τη δεσπόζουσα θέση, θέτοντας χρονοδιάγραμμα και όρια μεριδίου της αγοράς σε όγκο και ποσοστά.  Ιδιαιτέρως σημασίας είναι επίσης, η τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζεται στην ανάπτυξη του δικτύου μεταφοράς και διανομής. Θα πρέπει να δημοσιοποιείτε να είναι ξεκάθαρη και να καταγράφεται στο δεκαετές πλάνο ανά κόστος μονάδας. (χρεώσεις καταναλωτών και ηλεκτροπαραγωγών). Σημαντικό επίσης είναι ο καθορισμός του τρόπου υλοποίησης του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύει στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς, προκειμένου να αυξηθεί η οικονομική απόδοση και να μειωθεί το κόστος ενέργειας στον τελικό καταναλωτή.  Ο ανταγωνισμός και η περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου πρέπει να είναι ρυθμιζόμενο, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις αντοχές και τις δυνατότητες του συστήματος σε συνδυασμό με τους Στόχους του Εθνικού Σχεδίου για το 2030.

Προκειμένου να επιτευχθούν τα υψηλά́ επίπεδα διείσδυσης ΑΠΕ, όπως προβλέπεται στην επίσημη πρόβλεψη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, προκύπτουν εν γένει ανάγκες σε αποθήκευση ενέργειας. Είναι σημαντική η δημιουργία κατάλληλων υποδομών και η προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας έτσι ώστε το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου να αφομειώση την νέα διείσδυση των ΑΠΕ. Η αποθήκευση ενέργειας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στο σχεδιασμό της Αναθεωρημένης Χωροθετικής Πολιτικής με τις αναγνωρισμένες τεχνολογίες αποθήκευσης που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στην Κύπρο (αντλησιοταμίευση, μπαταρίες, υβριδικά συστήματα, Υδρογόνο κ.α.).

Η προώθηση της Έρευνας και Καινοτομίας αποτελεί́ ύψιστη προτεραιότητα για την περίοδο 2021-2030 ενισχύοντας σημαντικά́ τεχνολογίες, οι οποίες θα συμβάλλουν στην επίτευξη του συνόλου των ενεργειακών στόχων. Η μετάβαση του σημερινού́ ενεργειακού́ συστήματος σε ένα πλήρως ψηφιοποιημένο σύστημα είναι εκ των ων ουκ άνευ, μεριμνώντας παράλληλα για ασφαλή́ διαχείριση των δεδομένων των καταναλωτών. Η εφαρμογή ενός ψηφιοποιημένου συστήματος αναμένεται να είναι άκρως ευεργετική.

One Stop Shop –  ανάγκη δημιουργίας του η οποία θα επισπεύσει τις διαδικασίες αδειοδότησης και σύνδεσης έργων ΑΠΕ στο ηλεκτρικό δίκτυο. Η αδυναμία καθορισμού ημερομηνίας σύνδεσης αποτελεί εμπόδιο στην χρηματοδότηση έργων από τραπεζικά ιδρύματα.

Ο ΣΣΑΑΗ χαιρετίζει την προσπάθεια της ηλεκτρικής διασύνδεσης  της Κύπρου μέσω του EuroAsia Interconnector όπου τα πλεονεκτήματα ενδεχομένως να είναι πολλά και αναγκαία αλλά παράλληλα τονίζει την ανάγκη για άμεση ενημέρωση στους συμμετέχοντες της αγοράς. Μια σειρά απο ερωτήματα σχετικά με το EuroAsia Interconnector τίθενται προς τους αρμόδιους φορείς όπως:

• Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου και ποια θα είναι η ημερομηνία τελικής παράδοσης.
• Το συνολικό κόστος κατασκευής και λειτουργίας του έργου.
• Ο χρόνος απόσβεσης, ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης της επένδυσης και η καθαρή παρούσα αξία.
• Το ύψος της δαπάνης που καλείται να καταβάλει η Κυπριακή Δημοκρατία και ως εκ τούτου ο κύπριος καταναλωτής.
• Το όριο στην εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του καλωδίου αυτού και αν ναι ποιο είναι αυτό το όριο.
• Κατά πόσο θα ενεργεί ανταγωνιστικά στην εγχώρια παραγωγή ενέργειας και θα έχει σταθερή θέση στην ημερήσια παραγωγή με ελάχιστη και μέγιστη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας; Οι ποσότητες αυτές θα ενταχθούν στην προθεσμιακή αγορά ή και στην προημερήσια.

Ο Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) θα επιμείνει στην πιστή εφαρμογή των σχεδιασμών για απελευθερωμένη αγορά το συντομότερο και αντιτίθεται σε οποιεσδήποτε διεπιδοτήσεις ή εξαιρέσεις ή σχεδιασμούς που θα επιβραδύνουν ή θα ανακόψουν την πορεία αυτή.

Οι εταιρείες μέλη του Συνδέσμου Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ)  θα υλοποιήσουν τις μεγαλύτερες ενεργειακές επενδύσεις στη χώρα των τελευταίων χρόνων και θα συμβάλλουν ενεργά στη διαμόρφωση μιας πραγματικά απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα λειτουργεί προς όφελος των τελικών καταναλωτών. Αυτές οι επενδύσεις ξεπερνούν τα 800 εκατομμύρια ευρώ ενώ με γρήγορη διαβούλευση και εφαρμογή ενός ξεκάθαρου νομοθετικού ενεργειακού πλαισίου αποθήκευσης ενέργειας θα επιτρέψει να διπλασιαστούν η ακόμα και να τριπλασιαστούν αυτές οι επενδύσεις σε μια περίοδο τόσο σημαντική για την Κυπριακή οικονομία. Η επιθυμητή εγκαθίδρυση της Κύπρου σε ενεργειακό κέντρο ξεκινά από ένα σωστό πλαίσιο και την διασφάλιση μίας πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς χωρίς εμπόδια, χωρίς αγκυλώσεις και αποδοτικές εφαρμογές και διαδικασίες.

Το στοίχημα μίας καθ’ όλα αποδοτικής ενεργειακής πολιτικής αποτελεί πρόκληση για το σύνολο της Κυπριακής Οικονομίας.