Τι είναι τα ενεργειακά κτήρια;

Οι ενεργειακές απαιτήσεις των κτηρίων εντός πόλεων, ιδιαίτερα των χωρών με υψηλές θερμοκρασίες είναι σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με τα ίδια κτήρια εκτός πόλεων.

Το «Βιώσιμο Κτήριο» ή όπως αλλιώς είναι γνωστό «Υψηλής Απόδοσης Κτήριο» ή «Πράσινο Κτήριο» είναι ορολογίες που περιγράφουν, ουσιαστικά, το ίδιο αντικείμενο. Το «Πράσινο Κτήριο» αναφέρεται σε μια δομική, αλλά και χρηστική διεργασία που διέπεται από περιβαλλοντική ευθύνη και αποτελεσματική χρήση πόρων καθ’ όλη την διάρκεια ζωής του κτηρίου – Από την φάση της μελέτης, την κατασκευή, την λειτουργία, την συντήρηση, την ανακαίνιση, μέχρι και την κατεδάφιση.

Στόχος είναι η μείωση της περιβαλλοντικής επίπτωσης του κτηρίου, με κύριο χαρακτηριστικό την υψηλή ενεργειακή απόδοση. Ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός τέτοιων κτηρίων βασίζεται στους εξής πυλώνες:

• Αποδοτική χρήση της ενέργειας, του νερού και άλλων πόρων
• Χρήση Έξυπνων Συστημάτων (Building Management System – BMS, κ.ά.)
• Μείωση των αποβλήτων και της ρύπανσης
• Προστασία της υγείας των ενοίκων και βελτίωση της παραγωγικότητας των εργαζομένων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα νέο νομοσχέδιο που στοχεύει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Κάτι ιδιαίτερα θετικό αλλά ταυτόχρονα πρωτοποριακό όσον αφορά στην κίνηση αγοράς ακινήτων στην Κύπρο. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι αγοραστές για ιδιοκατοίκηση και τι οι επενδυτές νεών κατοικιών/διαμερισμάτων ή γραφείων;

Από το 2030 και έπειτα, σύμφωνα με τη Νέα Πράσινη Συμφωνία, «τα κτήρια πρέπει να καταναλώνουν λίγη ενέργεια, να τροφοδοτούνται όσο το δυνατόν περισσότερο από ΑΠΕ και δεν πρέπει να εκπέμπουν εκπομπές άνθρακα από ορυκτά καύσιμα».

Σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς που προνοεί η Συμφωνία του 2050:

• Μηδενικές εκπομπές από όλα τα νέα κτήρια από το 2028 (2026 για νέα κτήρια που κατοικούνται ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές).
• Εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών συστημάτων (ΦΒ), έως το 2028, σε όλα τα νέα κτήρια και όπου είναι οικονομικά εφικτό, ενώ το 2032 αποτελεί ορόσημο για κατοικίες που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση. Εξασφάλιση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης με κατηγορία E έως το 2030 (και D έως το 2033).
• Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των κτηρίων με τους πιο πάνω κανόνες, τότε το ακίνητο δεν μπορεί να υποθηκευτεί ή να μεταβιβαστεί/πωληθεί.
• Μείωση τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 1.9% ετησίως από τον δημόσιο τομέα.
• Ανακαίνιση 3% ετησίως των δημόσιων κτιρίων σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας (ΚΣΜΚΕ) ή κτήρια μηδενικών εκπομπών.

Οι επιπτώσεις των νέων κανονισμών, έχουν ως αποτέλεσμα:

• Τη μείωση της αξίας των κτηρίων που δεν πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης.
• Πτώση κύκλου εργασιών στον κατασκευαστικό τομέα: εξαιτίας του υψηλού κόστους κατασκευής ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο  οι επενδυτές να μην δείξουν μεγάλο ενδιαφέρον για  μεγαλύτερες επενδύσεις.

Δημιουργούνται από την άλλη και οι πιο κάτω ευκαιρίες:

• Οικονομικά κίνητρα για επενδύσεις σε ενεργειακές αναβαθμίσεις/ανακαινίσεις.
• Δημιουργία πράσινων στεγαστικών δάνειων ή δανείων με μειωμένα επιτόκια για ενεργειακά αποδοτικά ακίνητα από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Sustainable Finance).
• Συγκριτικό πλεονέκτημα για κατασκευαστικές εταιρείες που ενσωματώνουν βιώσιμες οικοδομικές πρακτικές στα έργα τους.
• Ενίσχυση της φήμης και της επωνυμίας των εταιριών που έχουν ενσωματώσει τις πρόνοιες των κανονισμών, καθώς θα συμβάλουν σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Σχετικά με το προφίλ της Αγοράς Ακίνητων, υπάρχει μεγάλο απόθεμα παλαιών κτηρίων στην Κύπρο και τη Ελλάδα (στην Κύπρο περίπου το 70% κατασκευάστηκε πριν το 1980, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό είναι γύρω στο 55%). Ως εκ τούτου τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης που ορίζει η ΕΕ, δεν πληρούνται. Χρειάζονται σημαντικές αναβαθμίσεις σε αυτά τα κτήρια, για να μπορούν να πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλό κόστος για την απόκτηση ενεργειακά αποδοτικών ακίνητων. Ενδεικτικά, το κόστος ανακαίνισης ενός κτηρίου για να πληροί τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, εκτιμάται κοντά στις €7.500-30.000, περίπου, ανάλογα με την έκταση της ανακαίνισης.

Πως θα τα καταφέρουμε όσον αφορά στα παλαιότερα κτήρια μιας και υπάρχει μεγάλο απόθεμα κτιρίων ηλικίας άνω των 30 ετών που απαιτούν ενεργειακή αναβάθμιση.

Σύμφωνα με την Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανακαίνισης Κτηρίων, το κτηριακό απόθεμα αποτελείται από παλαιά κτήρια, με αποτέλεσμα να θεωρείται αρκετά ενεργοβόρο. Η οικονομικά βέλτιστη λύση στον κύκλο ζωής του κτηρίου απαιτεί την προγραμματισμένη ανακαίνιση σε υψηλής ενεργειακής απόδοσης κτήριο (από Β+ μέχρι ΚΣΜΚΕ). Η πιο σημαντική ενέργεια της Στρατηγικής φαίνεται ότι είναι η ενίσχυση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) στην Αγορά Ακινήτων.

Το «ρεαλιστικό» σενάριο για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων είναι η ετήσια ανακαίνιση 1% του συνόλου του κτηριακού αποθέματος. Το σενάριο αυτό λαμβάνει υπόψη τους οικονομικούς και τεχνικούς περιορισμούς. Ωστόσο, για την υλοποίηση του στόχου για απαλλαγή ολόκληρου του κτηριακού αποθέματος από εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050, θα πρέπει να τριπλασιαστεί ο ετήσιος ρυθμός ανακαινίσεων. Το σενάριο αυτό φαίνεται σήμερα να μην είναι ρεαλιστικό, ωστόσο μέσα από την αναθεώρηση πολιτικών και δράσεων, που θα λαμβάνουν υπόψη τα μακροοικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, ο ρυθμός ανακαίνισης θα αυξηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Ποιες λύσεις είναι οι ευκολότερες;

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, προκειμένου να επιτευχθεί η εξοικονόμηση ενέργειας, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι το επίπεδο άνεσης των ενοίκων διατηρείται σε υψηλά επίπεδα ή έχει βελτιωθεί.

Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια με απλές συμβουλές:

• Χρήση αποδοτικών φωτιστικών (π.χ. LED)
• Αξιοποίηση φυσικού φωτισμού
• Εφαρμογή «έξυπνου» εξαερισμού
• Συντήρηση κουφωμάτων – μείωση θερμικών απωλειών και βελτίωση θερμικής άνεσης
• Συντήρηση των εγκαταστάσεων – διατήρηση βαθμού απόδοσης διάρκειας ζωής του εξοπλισμού
• Αντικατάσταση της παλιάς εγκατάστασης με ένα ενεργειακά αποδοτικότερο σύστημα
• Εγκατάσταση συστήματος αντιστάθμισης σε παλιές εγκαταστάσεις
• Ρύθμιση του θερμοστάτη/συστήματος, κλιματισμού/θέρμανσης σε καταλληλότερη για την εποχή θερμοκρασία
• Απομόνωση των σωμάτων στα δωμάτια που δεν χρησιμοποιούνται
• Επιλογή οικιακών συσκευών που να φέρουν σήμανση χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης
• Αποφυγή εγκατάστασης υπερδιαστασιολογημένων συσκευών
• Αξιοποίηση ΑΠΕ (όπως εγκατάσταση ΦΒ, κ.ά.)
• Συστήματα φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων
• Φυτά που καλύπτουν το εξωτερικό κέλυφος του κτηρίου
• Συστήματα ανακύκλωσης νερού
• BMS για «έξυπνα» κτίρια

Ποιες θεωρείται πως θα είναι οι επιπτώσεις στον κατασκευαστικό κλάδο;

Ο κατασκευαστικός τομέας, αναμφισβήτητα, είναι ένας  από τους σημαντικότερους πυλώνες της κυπριακής οικονομίας, με συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) που ξεπερνά το 10% και με εργοδότηση χιλιάδων εργαζόμενων.

Επιπλέον, τα κτήρια ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας και το 36% εκπομπών CO2, ενώ ο κατασκευαστικός τομέας είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στην ΕΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει επίσης έντονη ζήτηση για φιλικά προς το περιβάλλον γραφειακά και οικιστικά κτήρια τόσο για αγορά όσο και για ενοικίαση.

Μία από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στον κατασκευαστικό κλάδο είναι το υψηλό κόστος κατασκευής πιο ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων, καθώς και η ενδεχομένη πτώση του κλάδου εάν οι επενδυτές δεν είναι πρόθυμοι να προβούν σε μεγαλύτερες επενδύσεις.

Θα πρέπει, ωστόσο να λάβουμε υπόψη και τις μεγάλες ευκαιρίες που προκύπτουν:

• Συγκριτικό πλεονέκτημα για κατασκευαστικές εταιρείες που ενσωματώνουν βιώσιμες οικοδομικές πρακτικές στα έργα τους.
• Ενίσχυση της φήμης και της επωνυμίας των εταιριών που έχουν ενσωματώσει τις πρόνοιες των κανονισμών, καθώς θα συμβάλλουν σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να εξοπλιστούν με φωτοβολταϊκά έως το 2028, πόσο ωφέλιμο θα είναι αυτό για την τσέπη μας αλλά και για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα;

Λαμβάνοντας υπόψιν τις υφιστάμενες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, όπως επίσης και την αυξητική τους τάση (λόγω μιας σειράς παραγόντων όπως η ετήσια αύξηση τιμών Δικαιωμάτων Εκπομπών Θερμοκηπιακών Αερίων που οφείλει να προμηθευτεί η ΑΗΚ, το απομονωμένο ηλεκτρικό δίκτυο, το υψηλό κόστος καυσίμου, η αδυναμία του Συστήματος Μεταφοράς και Διανομής να υποστηρίξει τις αυξανόμενες ροές έγχυσης ενέργειας από παραγωγικές μονάδες ΑΠΕ, κ.ά.), αλλά και το υψηλό ηλιακό δυναμικό της χώρας μας (από τα υψηλότερα στην Ευρώπη), η επένδυση σε Φωτοβολταϊκά Συστήματα κρίνεται ως εξαιρετικά βιώσιμη, τόσο σε οικονομικό, όσο και σε περιβαλλοντικό επίπεδο, καθώς τα Φωτοβολταϊκά Συστήματα παράγουν καθαρή ενέργεια, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα στην τοποθεσία του κτηρίου. Ως εκ τούτου η εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων θα εξοικονομήσουν χρήματα στους καταναλωτές και ταυτόχρονα θα μειώσουν τις  ρυπογόνες εκπομπές, συμβάλλοντας στην αειφορία και τη διάσωση του πλανήτη.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στη διαδικτυακή εφημερίδα “Η Σημερινή”, εδώ: https://simerini.sigmalive.com/article/2024/1/9/nea-energeiaka-kteria-poies-eukairies-demiourgountai/