O όρος ‘Eco driving’ όπως συνήθως χρησιμοποιείται, αποδέχεται μία διττή ερμηνεία, τόσον την ‘οικολογική οδήγηση’ όσο και την ‘οικονομική οδήγηση’. Στην προκειμένη περίπτωση είναι τόσο αλληλένδετες οι δύο έννοιες, ώστε η ‘οικολογική οδήγηση’ προϋποθέτει μια ‘οικονομική οδήγηση’ ενώ η ‘οικονομική οδήγηση’ έχει ως απόρροια μια ‘οικολογική οδήγηση’. Στο εξής θα γίνεται αναφορά στην ‘Οικολογική Οδήγηση’ εννοώντας ταυτόχρονα και ‘Οικονομική Οδήγηση’.

Συνοψίζοντας τους διάφορους ορισμούς που δόθηκαν από ποικίλες αρθρογραφίες, μπορεί να λεχθεί ότι: η ‘Οικολογική Οδήγηση’ είναι ένας έξυπνος και ενεργειακά αποδοτικός, και κατ’ επέκταση οικονομικός, τρόπος οδήγησης. Αντιπροσωπεύει ένα νέο τρόπο οδήγησης που κάνει καλύτερη χρήση των οχημάτων προηγμένης τεχνολογίας και βελτιώνει την οδική ασφάλεια. Ως ένα σημαντικό στοιχείο της αειφόρου κινητικότητας, με τη μειωμένη κατανάλωση καυσίμου με ταυτόχρονη μείωση της ρύπανσης, συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής.

Που εφαρμόζεται;
Γίνεται αντιληπτό ότι η ‘οικολογική οδήγηση’ εμφανίζεται με τη χρήση οχημάτων προηγμένης τεχνολογίας, με κινητήρες οι οποίοι απαιτούν ένα νέο τρόπο οδήγησης, ώστε να αξιοποιούνται ακριβώς τα χαρακτηριστικά βάση των οποίων έχουν κατασκευαστεί. Οι σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες ήταν σαφείς ως προς την ποιότητα του καυσίμου, την απόδοση του κινητήρα και τη μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων. Εφαρμόζεται σε όλα τα σύγχρονα επιβατικά αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι περισσότερες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην ‘Οικολογική Οδήγηση’ βρίσκουν εφαρμογή και σε οχήματα παλαιότερης τεχνολογίας.

Ποιοι ωφελούνται;
Όλος ο κόσμος. Το κράτος, οι πολίτες, οι οδηγοί, οι επαγγελματίες οδηγοί, οι οδηγοί λεωφορείων και φορτηγών και ειδικά όσοι διαθέτουν στόλους οχημάτων, είτε ως ένα τμήμα της επιχείρησης τους είτε ως ανεξάρτητη εταιρεία μεταφορών (εμπορευμάτων, αγαθών, ανθρώπων).

Ποια τα οφέλη;
1. Μείωση της ρύπανσης (10–15%) και της ηχορύπανσης με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής
2. Εξοικονόμηση καυσίμου και χρημάτων (10-15%)
3. Μείωση κόστους συντήρησης και ασφάλισης
4. Ασφάλεια, σιγουριά και άνετη οδήγηση
5. Μείωση τροχαίων ατυχημάτων (10-25%)

Σε χώρες όπου έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα ‘Οικολογικής Οδήγησης’, ανεξάρτητα από το ποσοστό επιτυχίας, έχει καταδείξει ότι ο χρόνος ταξιδιού, τόσο εντός πόλεως όσο και εκτός, παραμένει ο ίδιος σε σχέση με το συνηθισμένο τρόπο οδήγησης.
Σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ‘Οικολογικής Οδήγησης’ οι κύριες συνιστώσες της επιτυχίας είναι, από τη μια η επιλογή ενός ενεργειακά αποδοτικού οχήματος και από την άλλη η όσο το δυνατό υψηλότερη συμπεριφορά ‘οικολογικής οδήγησης’ του οδηγού. Προσοχή! Σε ένα σύστημα ανθρώπου-μηχανής, ο βαθμός απόδοσης του συστήματος ισούται με τον χαμηλότερο βαθμό είτε αυτός είναι ο βαθμός απόδοσης του ανθρώπου είτε είναι της μηχανής. Επομένως, εφ’ όσον το ενεργειακά αποδοτικό όχημα είναι δεδομένο, παραμένει η υψηλή απόδοση ‘Οικολογικής Οδήγησης’ του οδηγού. Πως επιτυγχάνεται αυτό;

Εκπαίδευση
Η εισαγωγή της ‘Οικολογικής Οδήγησης’ από τις Σχολές Οδηγών στα μαθήματα οδήγησης για νέους οδηγούς είναι η πλέον αποδοτική και αποτελεσματική μέθοδος καθιέρωσης της ‘Οικολογικής Οδήγησης’. Έτσι κάθε νέος οδηγός για να αποκτήσει την Άδεια Οδήγησης θα πρέπει να περάσει επιτυχώς από θεωρητική και πρακτική εξέταση ‘Οικολογικής Οδήγησης’.
Τι γίνεται όμως με τους παλιούς οδηγούς; Μια σειρά μαθημάτων με ταυτόχρονη πρακτική εξάσκηση αποδεικνύεται αρκετά αποτελεσματική. Έρευνες σχετικές με το θέμα δείχνουν ότι με την πάροδο του χρόνου οι παλιοί οδηγοί επιστρέφουν στους παλαιούς συνήθεις τρόπους οδήγησης. Αυτό το οποίο συστήνεται στην προκειμένη περίπτωση είναι η συνεχής και σε τακτά χρονικά διαστήματα επανεκπαίδευση. Μια εξοικονόμηση καυσίμου της τάξης του 5 – 10% είναι κατορθωτή. Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν και υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από πλευράς οδηγού, το ποσοστό εξοικονόμησης μπορεί να ξεπεράσει το 20%.

Πέραν της εκπαίδευσης, για την καθιέρωση και την επιτυχή έκβαση της ‘Οικολογικής Οδήγησης’ οι παρακάτω πρακτικές εφαρμογές είναι απαραίτητες:

1. Χρήση βοηθητικού εξοπλισμού εξοικονόμησης καυσίμου
Η απαίτηση των καταναλωτών για οχήματα οικονομικής οδήγησης βρήκε θετική ανταπόκριση με την ενσωμάτωση συστημάτων παροχής συστάσεων οδήγησης και επανατροφοδότησης της απόδοσης καυσίμου. Διατίθενται σήμερα στην αγορά προγράμματα, όπως το Drivengain, όπου γίνεται χρήση του GPS, το Greenmeter για συμβουλές οικονομικής οδήγησης και άλλα τα οποία υποστηρίζουν τους οδηγούς στο έργο τους. Επίσης συσκευές όπως οικονομετρητές, συστήματα cruise control, περιοριστές ταχύτητας και στροφών συμβάλουν θετικά στην εξοικονόμηση καυσίμου και επιπλέον στην οδική ασφάλεια.

2. Ρύθμιση της πίεσης των ελαστικών
Όταν η πίεση των ελαστικών είναι χαμηλή, η αντίσταση του ελαστικού στην τριβή με το οδόστρωμα αυξάνεται με συνέπεια να αυξάνεται και η κατανάλωση καυσίμου. Επίσης, η οδήγηση με χαμηλή πίεση ελαστικών είναι επικίνδυνη λόγω των ανεπιθύμητων επιδράσεων στην πρόσφυση και το φρενάρισμα του οχήματος. Ενώ ο έλεγχος της πίεσης των ελαστικών συνήθως παραβλέπεται από τους οδηγούς, γίνεται φανερό ότι επιβάλλεται τόσο για εξοικονόμηση όσο και για ασφάλεια. Μια μικρή απώλεια 0,1 bar ανά μήνα στην πίεση των ελαστικών σημαίνει ότι σε ένα χρόνο τα ελαστικά θα έχουν 1,2 bar μικρότερη πίεση. Πίεση μικρότερη κατά 25% σημαίνει περίπου 2% περισσότερο καύσιμο. Η σωστή πίεση των ελαστικών έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση κατά μέσο όρο 25 λίτρα καυσίμου το χρόνο.

3. Ενεργειακά αποδοτικό όχημα και “ετικέτα οικονομίας καυσίμου”
Η θετική επίδραση της ενεργειακής σήμανσης των ηλεκτρικών συσκευών στις καταναλωτικές προτιμήσεις των πελατών, καταδεικνύει την ανάγκη της ενεργειακής σήμανσης των οχημάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία 1999/94/ΕΚ για τις πληροφορίες που πρέπει να τίθενται στη διάθεση των καταναλωτών σχετικά με την οικονομία καυσίμου και τις εκπομπές CO2 όσον αφορά την εμπορία νέων επιβατηγών αυτοκινήτων, θέτει τις βάσεις για την ενεργειακή σήμανση των οχημάτων. Παρόλο που στην Οδηγία δίδεται ο ορισμός της ‘ετικέτας οικονομίας καυσίμου’ καθώς επίσης και οι ελάχιστες απαιτήσεις που τη διέπουν (τιμή της κατανάλωσης καυσίμου (κύκλος εντός πόλης, εκτός πόλης και συνδυασμένος κύκλος) και των εκπομπών CO2) δεν υπάρχει πρόνοια για μια κοινή τυποποιημένη μορφή. Οι ετικέτες τοποθετούνται σε όλα τα νέα αυτοκίνητα που διατίθενται προς πώληση στις εκθέσεις αυτοκινήτων και εμφανίζονται σε κάθε σχετικό διαφημιστικό έντυπο ή άλλο πληροφοριακό υλικό. Όσον αφορά την επίσημη τιμή κατανάλωσης καυσίμου που αναγράφεται στην ετικέτα, για κάθε συγκεκριμένο αυτοκίνητο, συγκρίνεται με τη μέση κατανάλωση των αυτοκινήτων της ίδιας κατηγορίας.

Σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε η επίσημη τιμή της κατανάλωσης καυσίμου στην ετικέτα παρουσιάζεται με ένα συγκεκριμένο ενδεικτικό χρώμα, το οποίο κατατάσσει σε κατηγορίες το αυτοκίνητο ανάλογα με τον αν καταναλώνει περισσότερο ή λιγότερο καύσιμο από τον μέσο όρο των αυτοκινήτων της ίδιας κατηγορίας. Το κίτρινο χρώμα σημαίνει πως η κατανάλωση καυσίμου του οχήματος κυμαίνεται σε μέτριο επίπεδο, το κόκκινο χρώμα ότι καταναλώνει περισσότερο, και το πράσινο χρώμα λιγότερο από τον μέσο όρο.
Επομένως, με γνώμονα τα πιο πάνω, στην περίπτωση αγοράς καινούργιου αυτοκινήτου, το πρώτο πράγμα που επιβάλλεται είναι η επιλογή ενός ενεργειακά αποδοτικού οχήματος, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του αγοραστή, με επιπλέον κριτήριο την εξοικονόμηση καυσίμου (βλέπε ετικέτα οικονομίας καυσίμου).
Με τη σκέψη στην εξοικονόμηση καυσίμου και χρήματος, τη μείωση των ρύπων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αποφύγετε λοιπόν τη χρήση του αυτοκινήτου για κοντινές αποστάσεις και προτιμήστε τα μαζικά μέσα συγκοινωνιών όπου αυτό είναι βολικό.

Αν θα οδηγήσετε, και πριν μπείτε στο αυτοκίνητο, επιλέξτε τη διαδρομή που θα ακολουθήσετε. Επιλέξτε την πιο σύντομη διαδρομή και λάβετε υπόψη σας την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Όταν μπείτε στο αυτοκίνητο, ακολουθείστε τις παρακάτω συμβουλές:
1. Οδηγείτε με σταθερή ταχύτητα, χρησιμοποιώντας τη μεγαλύτερη δυνατή σχέση μετάδοσης και χαμηλό αριθμό στροφών (1.200 – 2.500 στροφές ανά λεπτό).
2. Χρησιμοποιήστε τον βοηθητικό εξοπλισμό του οχήματος (στροφόμετρο, ένδειξη αλλαγής ταχύτητας, trip computer, cruise control). Στη περίπτωση που είναι διαθέσιμο trip computer απλώς επιλέξτε την ένδειξη με τη στιγμιαία κατανάλωση και προσπαθήστε να μειώσετε όσο δυνατόν περισσότερο την κατανάλωση καυσίμου σε πραγματικό χρόνο.
3. Κάντε γρήγορες αλλαγές ταχυτήτων προς τις υψηλές σχέσεις και καθυστερήστε τις αλλαγές προς τις μικρές σχέσεις μετάδοσης (με άλλα λόγια οδηγείτε όσο είναι δυνατό με τετάρτη ή πέμπτη). Αλλάζετε ταχύτητα στις 2000 με 2500 στροφές.
4. Κοιτάζετε μπροστά σας, εκτιμάτε τις συνθήκες κυκλοφορίας και προσαρμόζετε την οδήγηση σας ώστε να ενεργείτε κατάλληλα και έγκαιρα.
5. Επιβραδύνετε ομαλά. Να σταματάτε επιβραδύνοντας ομαλά όταν πλησιάζετε σε φώτα τροχαίας, αφήνοντας το πεντάλ του καυσίμου, πατώντας ομαλά το φρένο και με επιλεγμένη μία υψηλή σχέση μετάδοσης.
6. Σβήστε τον κινητήρα σε σύντομες στάσεις (περισσότερο από 1 λεπτό).
7. Ελέγχετε την πίεση των ελαστικών τουλάχιστον μια φορά τον μήνα.
8. Κάνετε σωστή και τακτική συντήρηση του οχήματος και των ελαστικών.
9. Αποφύγετε την μεταφορά περιττών φορτίων και χρήση σχαρών οροφής. Κάθε πρόσθετο εξάρτημα που τοποθετείτε στο όχημα (αεροτομές, σχάρες, μπαγκαζιέρες οροφής, πρόσθετες μεγάλες κεραίες) προκαλεί αύξηση της αεροδυναμικής αντίστασης και συνεπώς αύξηση της κατανάλωσης καυσίμου.
10. Αποφύγετε τα άσκοπα ανοίγματα των παραθύρων.
11. Κάνετε συνετή χρήση του κλιματισμού. Ρυθμίζεται στους 23οC και άνω.
12. Στις ανηφόρες να κινείστε με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και χρησιμοποιήστε σχεδόν όλο το καύσιμο, στις κατηφόρες εκμεταλλευτείτε την ταχύτητα που αποκτά το όχημα χωρίς να χρησιμοποιείτε το πεντάλ του καυσίμου.
13. Επιβραδύνεται ομαλά πριν από τις στροφές, εάν είναι δυνατόν χωρίς τη χρήση φρένου.
Ένας οδηγός που έχει στη διάθεση του ένα σύγχρονο, ενεργειακά αποδοτικό όχημα, έχει εκπαιδευτεί και εφαρμόζει τις αρχές της ‘Οικολογικής Οδήγησης’ είναι δυνατόν να επιτύχει μια εξοικονόμηση καυσίμων πέραν του 20%, με συνεπακόλουθο όλα τα προαναφερθέντα οφέλη.

Γράφει ο Δήμος Δημοσθένους, Ενεργειακός Ελεγκτής στην Energy & Beyond, μέλος του ομίλου GDL Green Energy Group